Adet/regl nedir?
Adet, kadınların aylık kanamasına verilen addır. Adet olduğunuzda vücudunuz rahminizin astarını döker. Adet kanı, rahim boynundaki küçük açıklıktan geçerek, rahimden akar ve vajina yoluyla vücuttan çıkar. Çoğu adet döngüsü 3 ya da 5 gün sürmektedir.
Adet dönemi döngüsü nedir?
Adet, düzenli bir şekilde gelmeye başladığında buna adet döngüsü denir. Düzenli adet olmak vücudunuzun önemli kısımlarının normal bir şekilde çalıştığının göstergesidir. Adet, sağlıklı kalmanız için hormon adı verilen önemli kimyasallar sağlar ve vücudunuzu her ay hamileliğe hazırlar. Bir döngü, bir adetin başladığı günden gelecek adetin başladığı güne kadardır. Ortalama adet döngüsü 28 gündür. Döngüler yetişkinlerde 21 günden 35 güne, genç kızlarda ise 21 günden 45 güne kadar değişkenlik gösterebilmektedir. Adet döngüsünü ay boyunca hormonların artan ve azalan seviyeleri kontrol eder.
Adet dönemi döngüsü esnasında neler olur?
Döngünün ilk yarısında östrojen (kadınlık hormonu) yükselmeye başlar. Sağlıklı olmanız açısından, özellikle güçlü kemikleriniz olmasına ve yaşlandıkça kemiklerinizin güçlü kalmasına yardımcı olduğundan, östrojenin önemi büyüktür. Östrojen ayrıca rahminizin astarının kendini yenilemesini ve kalınlaşmasını da sağlar. Rahmin astarı hamilelik oluşursa embroyu besler. Rahmin astarı büyürken, yumurtalıklardan birinde bir yumurta ya da ovum olgunlaşmaya başlar. Ortalama 28 gün olan döngünün yine yaklaşık olarak 14. günü civarında yumurta yumurtalıktan ayrılır. Buna ovülasyon yani yumurtlama adı verilir.
Yumurta, yumurtalıktan ayrıldıktan sonra fallop tüpleri (dölyatağı boruları) boyunca rahme doğru ilerler. Bu sırada hormon seviyeleri yükselir ve dölyatağının hamilelik için hazırlanmasına yardımcı olur. Bir kadının en fazla hamile kalma ihtimali yumurtlamanın olduğu gün ya da 3 gün öncesidir. Ancak adet döngüsü ortalamadan daha uzun ya da kısa olan kadınların 14. günden önce ya da sonra yumurtlayabileceğini de unutmamak gerekir.
Bir kadın, yumurtası, bir erkeğin sperm hücresi tarafından döllenirse ve dölyatağı duvarına tutunursa, kadın hamile kalır. Yumurta döllenmediyse parçalanır. Daha sonra hormon seviyeleri düşer ve rahmin kalınlaşmış duvarları adet zamanında dökülmeye başlar.
Tipik bir adet dönemi nasıldır?
Adet dönemi zamanınızda, kalınlaşmış rahim duvarları ve fazla kan vajinanızdan dökülür. Adetiniz her ay aynı olmayabilir. Diğer kadınlarınkine de benzemeyebilir. Vajinadan gelen kan miktarına göre adetiniz hafif, orta ya da yoğun olabilir. Buna adet kanaması adı verilir. Adet dönemi uzunluğu da değişiklik gösterebilmektedir. Çoğu adet 3-5 gün sürmektedir ancak 2-7 arası da normal sayılmaktadır.
Adet olmaya başladıktan birkaç ay sonrasına kadar adet döngüleri genellikle daha uzundur. Adet dönemi döngüsü yaşla birlikte kısalmaya ve daha düzenli bir hal almaya başlar.
Adet dönemi ile ilgili ne gibi sorunlarla karşılaşılabilir?
Kadınlar ağrı, aşırı kanama ya da adet atlama gibi çok çeşitli sorunlarla karşılaşabilmektedir.
Amanore: Adet döneminin eksikliği
Bu terim genellikle 15 yaşına kadar adet olmamış genç kızlar ve adetleri hiçbir zaman uzun sürmese bile, 90 gün boyunca adet görmemiş kadın ve kızlar için kullanılır. Nedenleri arasında hamilelik, emzirme, aşırı kilo kaybı, yeme bozuklukları, aşırı egzersiz, stres, tedavi edilmesi gereken ciddi hastalıklar sayılabilir.
Daha önce de belirtildiği gibi adetinizin düzenli olması, vücudunuzun önemli kısımlarının normal çalıştığının bir göstergesidir. Bazı durumlarda, adet görmemek vücudunuzun normal miktarda östrojen üretmeyi bıraktığı anlamına gelebilmektedir. Bu hormonların salgılanmamasının genel sağlığınızın üzerinde önemli etkileri olabilmektedir. Bu etkiler arasında polikistik over sendromu gibi hormonal sorunlar ya da üreme organlarında ciddi problemler sayılabilir. Eğer böyle bir sorununuz varsa derhal doktorunuza görünmelisiniz.
Dismenore: Ciddi ağrı ve krampların yaşandığı adet
Genç kızlardaki adet krampları prostaglandin adı verilen bir kimyasalın aşırı olmasından kaynaklanır. Kramplar çok şiddetli olsa da çoğu genç kızın ciddi bir hastalığı yoktur. Yaşça daha büyük olan kadınlarda ağrı bazen bir hastalık ya da uterus fibroidleri ya da endometriyoz gibi durumlar neden olabilmektedir.
Birçok kadın için ısıtıcı yatak ya da sıcak bir duş almak bu krampları hafifletmektedir. Bu belirtilerin giderilmesinde Ibuprofen, Ketoprofen ya da Naproxen gibi bazı reçetesiz ilaçlar da kullanılmaktadır.
Bu ilaçlar ağrılarınızı gidermiyorsa ya da ağrılarınız okulunuza ya da işinize engel oluyorsa, bir doktora görünmeniz gerekebilir. Tedavi yöntemi, şikayetinizin ne olduğuna ve ciddiyetine göre değişecektir.
Anormal uterin kanaması: Normal adet döneminden farklı vajinal kanama
Bu kanamaların arasında, iki adet arası kanama, cinsel ilişkiden sonra kanama, adet döngüsünün herhangi bir yerinde lekelenme yaşanması, normalden daha fazla ya da daha yoğun kanama, menopoz sonrası kanama sayılabilir.
Anormal kanamaların birçok nedeni olabilmektedir. Doktorunuz muayenenize, sizin yaş grubunuzda en sık görülen problemleri inceleyerek başlayabilir. Bu tür kanamaların çoğu genellikle ciddi bir sorunun belirtileri değildir ve tedavileri kolaydır. Ancak bazıları ciddi olabilmektedir ve tedavisi de nedenine göre değişecektir.
Hem genç kızlarda hem de menopoza yaklaşan kadınlarda hormonsal değişimler, düzensiz döngülerin daha uzun sürmesine neden olabilmektedir. Neden hormonal değişimler bile olsa, tedavi olabilirsiniz. Diğer yandan bu değişimlerin uterin fibroidleri, polipler, hatta kanser gibi bazı ciddi hastalıklarla birlikte görülebildiğini de unutmamanız gerekir. Bu yüzden normal olmayan kanamalar yaşıyorsanız, doktorunuza görünmenizde her zaman fayda vardır.
Kızlar genellikle ilk ne zaman adet görürler?
Bir genç kızın ilk olduğu yaş ortalama olarak 12′dir ancak bu her kızın bu yaşta adet göreceği anlamına gelmez. Genç kızların ilk adeti 8-15 yaşlar arasında görülmektedir. Çoğunlukla ilk adet göğüslerin büyümeye başlamasından 2 sene sonra görülür. Bir genç kız 15 yaşına ya da göğüslerinin büyümeye başlamasından 2-3 sene sonrasına kadar adet görmemişse, bir doktora görünmelidir.
Kadınlar kaç yaşına kadar adet görürler?
Kadınlar menopoza kadar adet görmektedir. Menopoz ise 45-55 yaşları arasında genellikle 50 yaş civarında ortaya çıkar. Menopoz bir kadının artık yumurtlamadığı (yumurta üretmediği) ve adet görmediği, dolayısıyla hamile kalamayacağı anlamına gelir. Adet görmek gibi menopoz da, kadından kadına değişiklikler gösterir ve yaşanan değişimler birkaç yıl içinde tamamlanır.
Vücudunuzun menopoza yaklaşmaya başladığı zamana menopoz geçişi adı verilir. Bu geçiş 2-8 yıl sürebilmektedir. Bazı kadınlar ameliyat ya da diğer tedaviler, hastalık ya da diğer nedenlerden dolayı erken menopoza girebilmektedirler. 90 gün adet görmediyseniz, doktorunuza görünün. Doktorunuz hamilelik, erken menopoz ya da adetinizin durmasına ya da düzensizleşmesine neden olabilecek diğer nedenler için size birkaç test yapacaktır.
Adetimle ilgili ne zaman bir doktora görünmeliyim?
Aşağıdaki durumlarda, doktorunuza görünmenizi tavsiye ederiz;
15 yaşına kadar adet görmediyseniz; göğüslerinizin büyümeye başlamasından 3 sene sonrasına kadar adet görmeye başlamadıysanız ya da göğüslerinizin gelişimi 13 yaşınıza kadar başlamadıysa,
90 günden fazla adet olmadıysanız,
Adetin döngünüz düzenliyken birden aşırı düzensiz bir hal aldıysa,
Adet döngünüz 21 ya da daha az veya 35 ya da daha fazla günde bir geliyorsa,
Adet kanamanız 7 günden uzun sürüyorsa,
Normalden daha yoğun kanamalar yaşıyor ya da 1-2 saatte birden fazla ped ya da tampon değiştirmeniz gerekiyorsa,
Adetleriniz arasında kanamalarınız oluyorsa,
Adetiniz süresince şiddetli ağrılar çekiyorsanız,
Tampon kullandıktan sonra aniden ateşiniz çıktıysa ve mideniz bulanıyorsa doktorunuza görünmelisiniz.
Pedimi ve/veya tamponumu ne sıklıkta değiştirmeliyim?
Adet dönemi
Adet dönemi
Pedinizi, kandan iyice sırılsıklam olmadan önce değiştirmelisiniz. Bu konuda kadınlar kendileri için en iyi olan sıklığı tercih etmektedirler. Tamponunuzu ise her 4-8 saatte bir değiştirmeniz gerekir. Kanamanız için gereken en düşük emiş gücüne sahip tamponları tercih ettiğinizden emin olur. Örneğin, adetinizin hafif olduğu günlerde küçük ya da normal tamponları tercih edin. Kanamanın hafif olduğu günlerde süper emici tamponlar kullanmanız toksik şok sendromu riskini arttırır. Toksik şok sendromu, ender görülen ancak ölümcül olabilen bir hastalıktır. Bu hastalığın nedeni toksin üreten bir bakteridir. Vücudunuz toksinlerle savaşamazsa, bağışıklık sisteminiz tepki verir ve vücudunuz şu belirtileri gösterebilir: Ani ateş (38 derece üzeri), kas ağrıları, ishal, kusma, baş dönmesi ya da bayılma, güneş yanığı şeklinde kızarıklıklar, boğaz ağrısı ve kanlanmış gözler.
Ayrıca toksik şok sendromu riskini en aza indirmek için şu tavsiyelere uymanız gerekir:
Paketteki tampon takım talimatlarına uyun.
Adet dönemi esnasında değişkenlik gösteren kanamanız için en düşük emiş gücüne sahip tamponları tercih edin.
Tamponunuzu en azından 4-8 saatte bir değiştirin.
Yukarıda bahsedilen toksik şok sendromu belirtilerini öğrenin.
Adet dönemleriniz arasında kesinlikle tampon kullanmayın.
Bütün bu uyarıları ve bilgileri göz önünde bulundurarak, adetiniz veya adet dönemleriniz ile ilgili bir sorununuz olduğunu hissediyorsanız, mutlaka doktorunuza görünmenizi tavsiye ederiz.
0 yorum:
Yorum Gönder